Bij een burn-out duurt het herstel gemiddeld 8 maanden. Burn-outs voorkomen is dus zeer belangrijk voor werkgevers. Lisette Wevers, eigenaar van het Trainingsbureau voor Mindfulness, legt uit hoe je dit doet.
– – –
Wat is een burn-out?
“Bij een burn-out voelen mensen zich moe, op, leeg, somber en ze kunnen weinig aan. Ze kunnen zich ook onrustig voelen en druk in het hoofd zijn. Officieel spreek je van een burn-out als mensen gedurende minimaal 6 maanden last hebben van een flink aantal stressklachten. Indien ze minder dan 6 maanden stressklachten hebben, kan het zijn dat ze overspannen zijn. Vaak worden burn-out en overspanning door elkaar gehaald. Huisartsen en bedrijfsartsen hebben een richtlijn voor het stellen van de diagnose burn-out en overspanning. Ze kijken daarbij naar het aantal stressklachten, de duur en de ernst ervan.”
Wat zijn de voortekenen van een burn-out?
“Aan een burn-out gaat altijd een periode van overbelasting vooraf. Een periode waarin iemands lichaam en geest structureel niet genoeg herstellen van inspanning, prikkels en stress. Het kan zijn dat iemand geen vermoeidheid voelt en heel energiek oogt. Dit komt door het activerende stresshormoon adrenaline. Maar ondertussen raken lichaam en geest wel uitgeput.
Voorafgaand aan een burn-out zijn er altijd al signalen, de stressklachten, zoals: gehaastheid, onrust, piekeren, vermoeidheid, lusteloosheid, chaotisch zijn, een slechter geheugen, verminderde concentratie, pijn in de nek en schouders, slecht slapen, hartkloppingen, hoofdpijn, een hoge bloeddruk, slechter functioneren, een kort lontje.”
Waarom zien mensen een burn-out niet aankomen?
“Dit komt doordat stressklachten heel geleidelijk toenemen. Je slaapt steeds wat vaker slecht, begint steeds wat meer door te draven of te piekeren, of je blijft langer moe na het opstaan of in het weekend. Ook kan pijn in de nek en schouders langzaam toenemen. Pas als de klachten erg genoeg zijn, merken mensen ze op. Soms is het dan al te laat. Dat komt ook doordat we wandelende hoofden zijn. We zijn in ons hoofd met van alles bezig: met regelwerk, de toekomst of het verleden. We staan steeds in de ‘jaagstand’ of zelfs de ‘veststand’ en weinig in de ‘zijnstand’. We zijn daadoor weinig echt in het moment, en voelen ons lijf niet goed meer, waar de stressklachten zich al lang voordoen. Vaak is het iemand uit de omgeving die moet zeggen: je moet nu echt hulp zoeken of rustiger aandoen.”
Waarom duurt een burn-out zo lang?
“Dit komt doordat ons brein plastisch is. Wat je veel doet, wordt sterker in het brein. Dus als je veel strest of piekert, word je er beter in. De amygdala, die stress in gang zet, wordt groter en actiever bij langdurige stress. Je ervaart steeds sneller en heviger stress. En de hippocampus, die voor stressherstel zorgt, wordt daarentegen kleiner en minder actief. Je herstelt daardoor langzamer en slechter van stress. Periodes van stress nemen daardoor toe, wat weer een negatief effect heeft op het brein en zo wordt de overspanning steeds sneller erger. Deze veranderingen zijn ook op hersenscans te zien. Herstellen van een burn-out is dus niet een kwestie van even uitrusten. Je brein is overgevoelig voor stress geworden en moet weer stressbestendiger worden. Het brein moet weer terug veranderen. Dat kost tijd. Dit filmpje legt het helder uit.”
https://www.youtube.com/watch?v=aNCB1MZDgQA
Wat kunnen medewerkers zelf doen om een burn-out te voorkomen?
“Het belangrijkst is dat ze zorgen voor een goede balans in inspanning en ontspanning. Bij voorkeur elke dag. Als mensen het ontspannen uitstellen tot het weekend of nog erger: de vakantie, is dit geen goede zaak!
Vaker een korte pauze nemen, even het werk onderbreken, ook al is het maar twee minuten, is ook helpend.
Ook belangrijk is dat medewerkers een goede balans vinden in energiegevers en energievreters. Oftewel: dat er dagelijks meer activiteiten zijn die ze prettig vinden, dan taken die ze niet leuk of onprettig vinden. Want wat we prettig vinden geeft energie, en wat we niet leuk vinden, kost energie.
Daarnaast geeft mediteren het brein een boost: het zorgt dat het brein stressbestendiger wordt. De amygdala wordt kleiner en minder actief en de hippocampus groter en actiever. Je krijgt daardoor minder snel stress, en kunt sneller weer ontspannen. Ook wordt de prefrontale cortex sterker, wat een positief effect heeft op vaardigheden als creatieve oplossingen bedenken, besluitvaardigheid, empathie, overzicht houden, prioriteiten van bijzaken onderscheiden, doordacht handelen in plaats van impulsief.”
Wat kunnen werkgevers doen om burn-outs te voorkomen?
“Zorg dat stress en werkdruk geen taboe zijn, zeker bij leidinggevenden. Leidinggevenden spelen ene cruciale rol. Als zij oordelen over stress, is het belangrijk dit te veranderen. Vaak zijn medewerkers bang om als zwak of incapabel te worden gezien als ze hun stressklachten delen. Zij voelen haarfijn aan of stress not done is. Daarnaast kunnen leidinggevenden stress herkennen. Medewerkers hebben zelf vaak niet in de gaten dat het niet goed met ze gaat. Een gezonde werkcultuur is uiteraard ook belangrijk. Overwerken moet niet de norm zijn. En mensen moeten hun werk in een normaal tempo kunnen doen. Een te hoge werkdruk kost een organisatie uiteindelijk ook meer dan het oplevert.”
Tips voor werkgevers om burn-outs te voorkomen
- Zorg dat er gepraat wordt over stress, werkdruk en energie in een-op-een gesprekken tussen leidinggevenden en medewerkers.
- Onderzoek met medewerkers welke energievreters weggenomen kunnen worden, zoals lange vergaderingen, negativiteit, techniek die blijft haperen en te veel veranderingen kort op elkaar.
- Zorg voor een duidelijk mailbeleid, bijvoorbeeld dat er ’s avonds en in het weekend niet gemaild wordt.
- Bij teveel stress of slechte patronen bij medewerkers, zoals overal ‘ja’ op zeggen, negatieve perfectionisme, gevoelens onderdrukken of problemen negeren, is het raadzaam een coach in te schakelen. Wij hebben een ervaren master coach in huis.
- Maak leidinggevenden stressbewust, zodat zij stressklachten bij zichzelf en medewerkers tijdig opmerken. Wij hebben hiervoor een training ‘Omgaan met medewerkers met stress’.
- Help medewerkers stress herkennen, verminderen en werk leren loslaten. Dit kan bijvoorbeeld met onze op maat gemaakte training mindfulness voor organisaties of middels coaching.
- Zorg dat medewerkers goed weten wat er van ze verwacht wordt en dat mensen op de juiste plek zitten, die bij ze past.
Burn-out behandeling
“Bij een burn-out moeten medewerkers in eerste instantie vooral uitrusten. Daarnaast kan hij of zij begeleiding zoeken bij een coach of psycholoog, om meer zelfinzicht te krijgen en de oorzaak op te sporen. Een mindfulness training ondersteunt het herstel, zowel geestelijk als lichamelijk, en helpt stress en valkuilen te herkennen en omzeilen. Zowel de training als een coach of psycholoog helpen ook negatieve gedachten opsporen die het herstel in de weg staan. Wij bieden ook een burn-out behandeling met mindfulness en coaching. Als er een bedrijfsarts is ingeschakeld, is afstemming over een goed reïntegratie programma belangrijk. Wij zien veel mensen in onze trainingen bij wie de reïntegratie te snel gaat, waardoor ze weer terugvallen. Daardoor duurt het uiteindelijk langer tot iemand weer volledig aan het werk is. De vraag is ook altijd of iemand wel in zijn oude functie ‘moet’ terugkeren. Soms zat iemand niet op de juiste plek, maar dit is niet altijd het geval.”
