Het is bekend dat stress de hersenen beïnvloedt. Het angstcentrum groeit en andere hersendelen (die er voor zorgen dat je gezond om gaat met stressvolle situaties en je snel weer herstelt) krimpen juist! Uit hersenonderzoek blijkt dat je met mindfulness meditatie deze ‘schade’ kunt verminderen en wellicht zelfs voorkomen. Daar waar stress de hersenen beschadigt, kan mindfulness hersenen juist versterken (Neuroplasticiteit)!
Hersenen bij stress
Het is bekend dat stress de hersenen beïnvloedt. Middelmatige tot zware stress laat de hersenmassa van verschillende delen van de Amygdala toenemen. De Amygdala wordt ook wel het angstcentrum genoemd. Wordt de Amygdala geprikkeld door iets wat angst of stress veroorzaakt, dan regelt het de zogeheten ‘vecht-vluchtreactie’. Dit gaat automatisch en heel snel, je ‘schiet in de stress’ of in angst.
De Amygdala grijpt dus eerder heftig in als je langere tijd onder stress gestaan hebt! Overbelaste mensen krijgen regelmatig angstklachten die ze eerder niet hadden (Sociale angst, faalangst of bijvoorbeeld angst in drukke omgevingen of kleine ruimtes.) Twee andere regio’s in de hersenen, de Hippocampus en de Prefontale Cortext, nemen bij stress juist in omvang af. De Hippocampus speelt een belangrijke rol bij het stresssysteem van het lichaam, namelijk bij het verlagen van de hoeveelheid stresshormoon (cortisol) na stressvolle ervaringen. Bij iemand die geregeld gestrest is, raakt juist deze Hippocampus beschadigd door de hoge concentratie stresshormoon! Hierdoor herstel je juist langzamer van stress. Je stresssysteem raakt dus ontregeld. De Prefrontale Cortex regelt allerlei cognitieve en emotionele zaken voor je, zoals beslissingen nemen, plannen, relativeren, sociaal gedrag en impulsbeheersing. Je gaat dus emotioneel en cognitief minder goed functioneren.
Langdurige stress zorgt dus voor veranderingen in de hersenen, waardoor we steeds langzamer herstellen van stress, een steeds sterkere stressreactie ervaren en gebeurtenissen steeds slechter kunnen overzien en hanteren!
Waar stress het brein beschadigt, kan mindfulness hersenen juist versterken.
Uit onderzoeken naar stress en mindfulness weten we al dat mindfulness-meditatie de effecten van stress doet verminderen. Uit hersenonderzoek komen interessante inzichten die dit onderbouwen. Mindfulnessmeditatie zorgt voor een afname in de Amygdala (het angstcentrum) en een toegenomen grijze massa in de Prefrontale cortex en de Hippocampus (Neuroplasticiteit van de hersenen). Dit verklaart waarom deelnemers na een mindfulness training een minder sterke stressreactie ervaren, sneller herstellen van stress en beter in staat zijn om in complexe situaties het hoofd koel te houden. Het blijkt dus dat mindfulness hersenen versterkt.
Alhoewel de precieze mechanismen van neuroplasticiteit nog steeds niet volledig duidelijk zijn, lijkt het er dus op dat mindfulness meditatie het effect van stress op de hersenen precies omkeert!
Er zijn ook onderzoeken gedaan met ‘gezonde’ mensen waaruit blijkt dat ook zij baad hebben bij de mindfulness training; zij zijn daarna beter in staat om emoties en gedachten te reguleren, te relativeren, te leren en te concentreren. Dezelfde hersengebieden blijken volgens onderzoek positief beïnvloed te worden door een mindfulness training.
Mindfulness meditatie lijkt een manier om ‘reserves’ aan te maken, een manier om de hersenen te beschermen tegen de schadelijke effecten van stress.
Bronnen:
- Davidson RJ, McEwen BS. Nat Neurosci. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22534579
- Hölzel BK, Carmody J, Vangel M, Congleton C, Yerramsetti SM, Gard T, Lazar SW. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21071182
